مطالعه توارث کارایی مصرف آب گندم نان در شرایط تنش خشکی

کارایی مصرف آب رابطه مستقیمی با عملکرد دارد و در برنامه¬های به¬نژادی برای افزایش عملکرد گندم در نواحی تحت تاثیر تنش خشکی از این صفت استفاده شده است. با این وجود، اطلاعات کمی در مورد ژنتیک کارایی مصرف آب وجود دارد. در این پژوهش با استفاده از یک تلاقی نیمه دی¬آلل 8 والدی ژنتیک کارایی مصرف آب گندم مطالعه شد. والدین و نتاج F1 در شرایط تنش خشکی در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با 4 تکرار کشت شد. و صفات آب مصرفی، وزن دانه، کارایی مصرف آب، طول ریشک، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت اندازه¬گیری شد. اثرات افزایشی و غالبیت به طور معنی¬داری در کنترل صفات نقش داشت. در صفات آب مصرفی، وزن دانه، کارایی مصرف آب، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه و شاخص برداشت اثر غیرافزایشی نقش بیشتری داشت. بنابراین، برای به¬نژادی این صفات روش¬هایی مانند بالک، بالک تک بذر و دابل¬هاپلوئیدی مناسب است. در حالی که، در کنترل ژنتیکی طول ریشک و تعداد دانه در سنبله اثر افزایشی نقش پررنگ¬تری داشت و علاوه بر رو¬ش¬های ذکر شده می¬توان از روش¬های شجره¬ای و یا تلاقی¬برگشتی نیز استفاده¬ نمود. همبستگی بالا و معنی¬دار (**88/0=r) بین عملکرد دانه و کارایی مصرف آب نشان دهنده تاثیر قابل توجه این صفت بر عملکرد در شرایط تنش خشکی است. با توجه به این نتایج، گزینش برای افزایش کارایی مصرف آب باعث افزایش عملکرد در شرایط تنش خشکی خواهد شد.